नेपालको राजनीतिमा नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’लाई अस्थिर राजनीतिज्ञको रुपमा विश्लेषण गरिन्छ। तर, प्रचण्डले भने आफूलाई गतिशील राजनीतिज्ञको रूपमा आफूलाई चिनाउँदै आएका छन्।

विसं २०६४ सालको निर्वाचनमा माओवादीलाई देशकै ठूलो पार्टी बनाएपछि गणतन्त्र नेपालको पहिलो प्रधानमन्त्री बनेका प्रचण्ड अहिले सत्ता गठबन्धनमा आबद्ध छन्। प्रधानमन्त्री पद नपाए प्रचण्डले गठबन्धन छोड्नसक्ने आँकलनहरू पनि धेरैले गरेका छन्। तर, प्रचण्डलाई भने नेपाली राजनीतिको अस्थिर चरित्र सुधार गर्न र नेपालको राजनीतिक स्थिरताका लागि पनि गठबन्धन कायमै गर्नुपर्ने आवश्यकता खडा भएको छ।

मंसिर ४ गते भएको आम निर्वाचन र गत वैशाख ३० गते भएको स्थानीय निर्वाचनमा गठबन्धनबाट सबैभन्दा बढी लाभाञ्वित माओवादी केन्द्र नै बनेको छ।

उनले निर्वाचनपछिसम्मै वाम-लोकतान्त्रिक गठबन्धनलाई कायम राख्‍ने बताउँदै आएका थिए। उनले गठबन्धन कायम गर्ने नेपाली कांग्रेसको निर्णयलाई पनि स्वागत गरेका थिए। उनले भनेका थिए, ‘कांग्रेसले सही निर्णय गरेको छ। हाम्रो पनि यही गठबन्धन लिएर जाने भन्ने छ। यो गठबन्धनमा यताउता गर्ने भन्ने हाम्रो कहीँ कतै छैन। बाबुरामजी पनि गठबन्धनमै हुनुहुन्छ। यो गठबन्धन कुनै हालतमा छोडिँदैन।’

उनले तत्कालीन प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले प्रतिगामी कदम चालेको र त्यसविरुद्ध गठबन्धन बनाइएकाले अहिलेको गठबन्धनको विकल्प नभएको बताउँदै आएका छन्। २०७७ पुस ५ गते तत्कालीन प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले असंवैधानिकरूपमा संसद् विघटन गरेपछि प्रचण्डकै पहलमा अहिलेको गठबन्धन बनेको थियो।

उनले यस गठबन्धनको औचित्यबारे प्रष्ट पार्दै भनेका थिए, ‘नेकपा एमालेसँग पार्टी एकता गर्नु बस्तुत: सही भए पनि केपी शर्मा ओली र उनको गुटमा देखा परेको अहंकार, पदलोलुपता, आत्मसमर्पणवाद र दक्षिणपन्थी अवसरवादका कारण नेकपा विभाजन भएको हो। ओलीले पार्टीलाई दक्षिणपन्थी कित्तामा उभ्याउने, सरकारलाई आफू निकट व्यक्ति पोस्ने र दलाल नोकरशाही पुँजीवादलाई हुर्काउने साधनको रूपमा दुरुपपयोग गरेको, संघीयता, गणतन्त्र र संविधानमाथि नै आक्रमण गरेका कारण हामीले गठबन्धन बनाएका हौं।’

ओलीले प्रधानमन्त्री पदमा पुग्न र निरंकुश बन्नका लागि मात्र पार्टी एकता गरेको क्रमशः प्रष्ट हुँदै गएकाले ओलीसँग मिल्‍न सकिने कुनै सम्भावना नरहेको पनि उनले प्रष्ट पारेका थिए। राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले पनि ओलीले गरेका असंवैधानिक कदमलाई आँखा चिम्लिएर समर्थन गरेकोप्रति उनी रुष्ट बनेका थिए।

संविधानको रक्षा, लोकतन्त्रको संस्थागत, संघीयताको पूर्ण कार्यान्वयन, प्रतिगमनलाई पूर्णरूपमा परास्त गर्ने, र शान्ति प्रक्रियाका बाँकी कामको पूर्णता जस्ता जिम्मेवारी गठबन्धनको रहेकाले अहिले यस गठबन्धनको विकल्प नभएको उनले बताएका छन्।

यसरी गठबन्धनको विकल्प नभएको बताउने प्रचण्डलाई अहिले एमाले अध्यक्ष ओलीले विभिन्‍न अफरहरू देखाएर आफूतिर तान्‍ने प्रयास गरिरहेका छन्। तर, प्रचण्डले भने आफ्नो विगतमा गरेका गल्तीहरूलाई स्वीकार गर्नुको साटो ओली आत्म केन्द्रित भएको टिप्पणी गर्दै विश्वास गर्न नसकिने बताइरहेका छन्।

२०७२ सालमा पनि ओलीले आधा-आधा कार्यकाल प्रधानमन्त्री बन्‍ने सहमति भएको र अन्तिममा धोका दिएको र २०७७ मा पनि प्रचण्डलाई धोका दिँदै संसद् विघटन गरेका कारण ओलीले गरेका कुनै पनि प्रस्तावमा समर्थन गर्न नसकिने बताइरहेका छन्।

प्रचण्डका लागि सहज र दुई-दुई वर्ष कार्यकाल विभाजन गरेर देउवासँग रहनु नै उनका लागि हितकर हुने देखिन्छ। प्रचण्डलाई २०७२ मा ओलीले धोका दिएपछि कांग्रेसले साहरा दिएको र प्रधानमन्त्री देउवाले सहमतिअनुसार नै पहिला प्रचण्डलाई नै प्रधानमन्त्री बनाएका थिए।

अहिले पनि पहिले देउवालाई प्रधानमन्त्री बन्‍न दिने र त्यसपछि प्रचण्ड प्रधानमन्त्री बन्दै मुलुकको सर्वाधिक हितका लागि जनताले दिएको म्यान्डेटलाई सम्मान गर्नु नै प्रचण्डको राजनीतिक सफलता मानिनेछ।