चिनियाँ सरकारको कडा प्रयासका बाबजुद चीनमा महिलाहरूले विवाह वा सन्तान जन्माउने रुचि गुमाउँदै छन्।
जनसांख्यिकीय संकटलाई सम्बोधन गर्दै। यो प्रवृत्तिले चीनको जनसङ्ख्या स्थिरता र दीर्घकालीन आर्थिक वृद्धिमा गम्भीर नकारात्मक प्रभाव पार्नेछ।

गुआन्झाउको एउटा पाल्तु जनावर क्याफेमा काम गर्ने २५ वर्षीया जेनेट सोङले विवाह र सन्तानलाई कुनै प्रोत्साहन हुँदैन भन्ने गेज जेड महिलाहरूको विचारलाई प्रतिध्वनि गर्छिन्। “हामी सबैलाई लाग्छ कि आधुनिक शहरी जीवन एकलहरूका लागि धेरै सुविधाजनक र स्वागतयोग्य बन्दै गएको छ, र विवाह र बच्चा जन्माउनु हामी युवाहरूको लागि जीवनको तनावको समानार्थी कुरा हो,” उनले भनिन्।

सन् १९८० को दशकदेखि चीनमा विवाहको औसत उमेर बढ्दै गएको छ। यो 1980 मा 23.59 वर्ष पुरानो बाट 2020 मा 28.67 वर्ष पुग्यो – जुन 2010 को तुलनामा 3.78 वर्ष पुरानो थियो। महिलाहरु को लागी फराकिलो खाडल अधिक छ। महिलाको विवाहको औसत उमेर २०१० मा २४ वर्षको बाट २०२० मा २७.९५ पुगेको छ।

आर्थिक असुरक्षा, उच्च जीवनयापन लागत, लैङ्गिक समानता र स्वतन्त्रता चिनियाँ महिलाहरूले विवाह गर्न हिचकिचाउने व्यावहारिक कारणहरू हुन्, लेखक तथा सामाजिक टिप्पणीकार लिजिया झाङले भने। “धेरैले गाँठो बाँध्न ढिलाइ गरिरहेका थिए। कतिपयले त्यसमा चित्त बुझाउन पनि चाहेनन् । धेरै आश्वस्त युवा युवतीहरूले अब विवाहलाई आवश्यक संस्कार वा आनन्दको अंशका रूपमा हेर्दैनन्, ”उनले भनिन्। ‘

चीनको बढ्दो बेरोजगारी र आर्थिक मन्दीले युवाहरूलाई विवाहबाट टाढा धकेलिरहेको छ। बेइजिङकी २७ वर्षीय जेसी झाङलाई आर्थिक अस्थिरताका कारण परिवार पाल्न सक्ने क्षमतामा शंका छ ।
“काम नहुँदा, तपाईले जीवनसाथी भेट्टाउन सक्नुहुन्न। एकजनाले खानको लागि पर्याप्त छ, र सम्पूर्ण परिवार भोको छैन,” उनले भनिन्।

चीनको जनसङ्ख्या संरचना ‘इन्भर्टेड पिरामिड’मा परिणत भएको छ जसको अर्थ त्यहाँ ज्येष्ठ नागरिकको संख्या सबैभन्दा बढी छ भने बालबालिकाको संख्या सबैभन्दा कम छ । एक वर्षमा नवजात शिशुको संख्या 2017 मा 17 मिलियनबाट 2023 मा 9 मिलियनमा झरेको छ- र वर्ष-दर-वर्ष (2022) मा 5.7 प्रतिशतले गिरावट आएको छ। प्रजनन दर पनि प्रति महिला १.३ बच्चामा झरेको छ, जुन स्थिर प्रतिस्थापनको लागि २.१ को प्रतिस्थापन स्तर आवश्यक भएकोले सम्बन्धित मानिन्छ।

भविष्यमा खतराहरू महसुस गर्दै, बेइजिङले 2016 मा आफ्नो विवादास्पद ‘एक बच्चा’ नीति खारेज गर्यो र तीन बच्चाहरूलाई जन्मदर बढाउन अनुमति दियो। चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिनपिङले पनि महिलालाई जागिर छोडेर सन्तान जन्माउन आग्रह गरेका छन् । तर, त्यसमा देखिने सुधार भने देखिएको छैन । फ्याङ सु नामका लेक्चररले सीको सल्लाहलाई ध्यान दिएनन्। “एउटी महिलाको हैसियतमा मसँग कलेजको डिग्री छ। म मेरो करियर त्यागेर असल श्रीमती र आमा बनेर सेवा गरुँ भन्ने तपाईं चाहनुहुन्छ? मैले यस्तो जीवन किन बाँच्ने?” उनले भनिन्।

चीनमा विवाह दर र जन्मदर दुवैमा गिरावट आएको छ। वाशिंगटनस्थित हेरिटेज फाउन्डेसनका वरिष्ठ अनुसन्धान सहयोगी एम्मा वाटर्सले भने कि चिनियाँ सरकारको अनुसन्धानले जनसांख्यिकीय संकट आफैंले बनाएको हो भन्ने महसुस गरेको छ, जसलाई पार गर्न सजिलो नहुन सक्छ। “बेइजिङले बेबी बूम हुने अपेक्षा गरेको थियो किनभने दम्पतीहरूलाई अन्ततः उनीहरूले चाहेको संख्यामा बच्चाहरू जन्माउन अनुमति दिइयो। तर प्रारम्भिक वृद्धि पछि, जन्मदर घट्दै गएको छ, “उनले भनिन्।

चिनियाँ सरकारी एजेन्सीले तयार पारेको चाइना डेभलपमेन्ट रिपोर्ट २०२३ अनुसार निकट भविष्यमा जन्मदर घट्ने निश्चित छ। “जन्म दरमा निरन्तर गिरावटले चीनको जनसंख्या परिवर्तनलाई असर गर्ने दीर्घकालीन प्रवृति हुनेछ। यो अनुमान गरिएको छ कि आगामी वर्षहरूमा, प्रत्येक दशकमा जन्महरूको संख्या लगभग एक मिलियनले घट्ने अपेक्षा गरिएको छ, “चिनियाँ सरकारी सञ्चालित ग्लोबल टाइम्सले रिपोर्टलाई उद्धृत गर्दै भन्यो।

चीनको जनसङ्ख्या घट्दै गइरहेको छ जबकि वृद्धावस्थाको हिस्सा बढ्दै छ; नकारात्मक आर्थिक असर पर्नेछ। “आगामी दशकमा [चीनमा] काम गर्ने उमेरको जनसङ्ख्या यति तीव्र गतिमा घट्नेछ कि चिनियाँ अर्थतन्त्रले आगामी १० वर्षसम्म प्रति वर्ष जीडीपी वृद्धिमा १ प्रतिशतको गिरावटको सामना गर्नुपर्नेछ,” एसिया कन्ट्री रिस्कका प्रमुख ड्यारेन टेले भने। BMI देश जोखिम र उद्योग विश्लेषण मा।

बेइजिङको प्रोनाटालिस्ट नीतिहरूले अपेक्षित नतिजाहरू ल्याउन संघर्ष गरिरहेको बेला अर्थशास्त्रीहरूले चिनियाँ अर्थतन्त्र र यसको भविष्यको वृद्धिको लागि उदास चित्र कोरेका छन्। “यदि जनसंख्या पिरामिड विरोधाभासलाई चाँडै सम्बोधन गर्न सकिएन भने, उपभोक्ता माग र जनसांख्यिकीय संरचना बीचको द्वन्द्व बिग्रन्छ,” प्रमुख श्रम अर्थशास्त्री काई फाङले भने। “यसले, फलस्वरूप, आर्थिक वृद्धिको कमीको सम्भावनालाई उल्लेखनीय रूपमा वृद्धि गर्नेछ।”